Ik schreef ooit een gedicht dat ik ‘Ode aan de beginregels’ heb genoemd en waarin ik het verlangen uit naar een gedicht dat ‘exclusief uit beginregels’ zou bestaan.
Ik las hier en daar dat dichters soms ervaren dat de eerste regel van een gedicht vanuit het ongewisse opduikt en dat de rest van het gedicht een kwestie van zwoegen is.
Dat zwoegen is er. Zeker. Maar ik vind dat au fond niet erg interessant: wegens te veel moeite. Dat ongewisse trekt me meer aan. Ik omschreef het als een soort (al)chemie tussen ‘huid, lust, en weerlicht’. In dat ongewisse vallen lichaam, taal en wereld samen en wellen vanuit de laagste trap van de extase en onze diepste psyché op. Aan het einde van ‘Ode aan de beginregels’ stel ik die extase (niet die psyché) in vraag. Ik merkte op dat ‘ontnuchtering heel vaak de enige verwondering is achteraf’. De meeste dichters (en ik reken me daar zelf bij) hebben inderdaad te korte beentjes om geniaal te zijn – om eens Louis Paul Boon te citeren. Gedichten worden heel vlug uiteengeklapte luchtballonnetjes, vrees ik.
In dit leerdicht doe ik de zaak nog eens over. Met dit verschil dat ik het niet langer over beginregels heb maar over ‘invallen’. Meteen de basis van mijn werkwijze: met invallen ga ik te werk, bouw ik de tekst op. Die invallen – waarover ik geen controle heb of wil - lijken soms ongerichte projectielen: ze hebben geen contexten. (Ik vraag me trouwens af of ze nood hebben aan contexten: ze komen op je af en daarmee basta.) In ieder geval probeer ik ze in een context te plaatsen. Zwoegen is voor mij het moeilijke, neurotische zoeken naar de juiste juxtapositie voor de bergen notities die ik her en der heb ‘opgevangen’.
Zeker: de ene notitie vloeit meer dan eens uit een andere voort, zodat er toch wel zoiets als een context of een geheel gevormd wordt. Maar voor een groot deel is dat niet zo. De notities die ik maak zijn erupties die nergens het begin van zijn en nergens een eindpunt van willen zijn. Het zijn kristallisaties, vertakkingen van een gemoed, van een humeur, van een reflexie, van een menszijn.
Over de mensheid – en dat zit volop in deze bundel - hou ik er geen edelmoedige gedachten op na. Het is geen misantropie, al heb ik voor dit gegeven toch wel enige sympathie – als het tenminste ook auteurs zijn, geen zuurpruimen. De mens is niet goed, niet slecht. In de meeste gevallen banaal: ik vind geen reden om dat de mensheid te verwijten omdat die banaliteit iedereen eigen is. Vaststelling: de mens is er. Hij ‘is’ er meestal heel vluchtig. In een ander leerdicht uit de bundel noteer ik dat de faam van een mens zijn sterfelijkheid is. We zijn te kortstondig om de eeuwigheid proberen te halen. Net als de dieren en de appelboompjes in mijn tuin. En de muggen, en de ratten.
Dit belet niet dat ik poëzie geen onzin vind. Al lijkt mijn houding in dit gedicht anti- of a-poëtisch. We moeten uitkijken over wat we schrijven, het steeds weer relativeren. Maar het nooit afschrijven of er de brui aan geven. Enkel inzien dat woorden eigenlijk vol schijnbewegingen zitten. Woorden kunnen o zo gemakkelijk prooien worden voor demagogen en ander kwaad volk. Een dichter moet volgens mij voor de woorden opkomen in het besef dat het maar woorden zijn: breekbaar, kwetsbaar, ziekjes. Dichters waken over de taal – dixit Auden.
Het is de aard van het beestje: poëzie is dubbelzinnig, dialectisch, niet vast te grijpen, bij momenten hulpeloos en dissident. Poëzie wordt geschreven vanuit een dissident veld.
Waarvan ik verder overtuigd bent: poëzie – ik loop hier Lautréamont achterna - heeft zich in iedereen een plaats gezocht en gevonden. Ze laat zich zien zoals we zijn: en dat zijn we, shit, haast nooit. Poëzie is van voor de woorden, van voor het verloop. De woorden komen te laat. De ervaring haalt het op de verwoording.
Wat de poëzie ons te bieden heeft, dat krijgen we niet, we moeten er constant op zoek naar gaan. Waar het voor mij op aankomt is de vitale dynamiek die deze zoektocht opwekt.
© Alain Delmotte
Uit Warhoofds leerdichten 1, de gloednieuwe bundel van Alain Delmotte, een Gaia-Chapbook-uitgave.
Bestellen:
Warhoofds leerdichten 1 als E-Book(Gratis te downloaden)
Warhoofds leerdichten 1 als paperback
Geen opmerkingen:
Een reactie posten