Oproep van Pen Vlaanderen - Teken de petitie voor Ashraf Fayadh

De Schaal van Digther maakt hier graag even plaats voor een dringende oproep van PEN Vlaanderen. Het betreft de terdoodveroordeling van de dichter Ashraf Fayadh, wegens 'belediging van God' in een dichtbundel. De Saoedische koning Salman heeft 30 dagen om hem gratie te verlenen: we vragen u dan ook met aandrang om vandaag nog de petitie tegen dit doodvonnis mee te ondertekenen. Dat kan door een mail te sturen naar robrecht.vanderbeeken@groenewaterman.be.

Teken de petitie voor Ashraf Fayadh

Saoedisch doodvonnis voor de dichter Ashraf Fayadh

Oliesjeiks speculeren intensief in hedendaagse kunst. Maar ondertussen veroordeelt Saoedi-Arabië een dichter tot de dood voor het schrijven van menslievende poëzie. Onze regering kijkt weg, want winst krijgt voorrang op mensen. Ondertussen gaat de collaboratie met dat reactionaire regime gewoon verder, ondanks de terreurdreiging.

Ashraf Fayadh behoort tot de dichters in de Arabische wereld voor wie de religie een open vraagstuk is, geen toegetimmerd antwoord. Misschien bestaat God wel, vinden ze, maar hij blijft toch voor velen verborgen. In het land van “onze bondgenoot” Saoedi-Arabië is dat letterlijk een doodzonde. In januari 2014 werd Fayadh opgepakt. De aanklacht: ‘belediging van God’, vanwege een gedichtenbundel uit 2008, Instructions within. Na een vonnis van vier jaar gevangenis en 800 zweepslagen is de dichter vorige week alsnog ter dood veroordeeld.

Doodzonde?
“Ik zoek troost voor mijn situatie,” schrijft Fayadh in zijn gedicht De snor van Frieda Kahlo. “Maar mijn situatie staat me niet toe jouw lippen te lezen zoals ik zou willen.” Een liefdesgedicht? Een metafysische zucht? Verdriet vanwege discriminatie of onderdrukking? Een politieke kreun? Je kunt veel achter deze verzen lezen, maar dat ze tegen God gericht zijn?

Fayadh dicht over de rusteloosheid en gedrevenheid van de hedendaagse mens. “Het geboorteland: een kaart om in je jaszak te steken”, schrijft hij in het gedicht Asiel. “En de terugkeer: een mythologisch schepsel… uit de verhalen van je grootmoeder.” De thuis als kaart, de terugkeer als mythe. In dit beeld van de thuisloze mens zit voor Fayadh ook een concrete betekenis, want als telg van Palestijnse vluchtelingen is hij een stateloze. Sinds zijn geboorte leeft de 35-jarige weliswaar in Saoedi-Arabië, maar hij is geen burger van het koninkrijk.

Saoedi-Arabië behandelt migranten uit het Bilad asch-Scham (“het land aan de linkerkant”) – de regio van Syrië, Libanon, Jordanië en de Palestijnse gebieden – neerbuigend en met argwaan. Het land neemt dan ook geen oorlogsvluchtelingen uit Syrië op. De conservatieve religieuze leiders brandmerken hen als de invoerders van moderne ideeën.

Van de zoom van Arabië tot Tate London
Het valt de Saoedische zedenmeesters ook zwaar dat Fayadh een prominent lid is van de kunstenaarsgroep Edge of Arabia. Deze “zoom” van Arabië is de uiterste tip van de Arabische wereld, de westelijke rand van het geografisch aan de rand van het Midden-Oosten gelegen Arabische schiereiland. De naam van deze kunstenaarsgroep verwijst naar een rijk maar verloren verleden. Die schijnbare uithoek was ooit het culturele centrum van het hele schiereiland. Tot er aardolie ontdekt werd. De havenstad Dschidda was toen de poort naar Azië en Afrika. Van hieruit kozen schepen zee naar India en Somalië. Zo werd Dschidda, zoals de hele westkust, de gangmaker van een multicultureel Arabië, een regio die lange tijd meer dan alleen de islam in een 18de-eeuwse versie kende.

Met die geest voelt ook Fayadh zich verbonden. Een doodzonde? Hij koestert die als kunstenaar en daaruit ontstonden ook contacten met de Londense Tate Gallery waar de Belg Chris Dercon directeur was. Ashraf Fayadh nodigde Dercon uit voor een tentoonstelling van zijn kunstenaarsgroep in Dschidda. In 2013 was Fayadh curator voor een groep Saoedische kunstenaars op de Biënnale van Venetië. “Rhizoma” noemde deze groep zich, verwijzend naar het Griekse woord rizoom: een wortelnetwerk. Die niet-hiërarchische structuur is een metafoor voor het bonte, diverse karakter van hedendaagse samenlevingen. Ashraf Fayadh wou de radicale veranderingen in de kunstscene van Saoedi-Arabië documenteren: die kunstscene botst almaar meer met de machtige emirs. Deze bontheid wil het Saoedische gerecht nu afknijpen met een doodsvonnis.

Koning Salman heeft 30 dagen om gratie te verlenen. Zal hij dat doen? Hij weet hoe diep buitenlandse regeringen en leiders buigen voor zijn oliedollars en dat een zaak van realisme noemen. Sinds Salman aan de macht kwam, zijn de executies – onthoofdingen – een bijna dagelijkse realiteit: dit jaar werden al 150 mensen op middeleeuwse wijze geëxecuteerd.
Het kan niet dat ons koningshuis, onze regeringen en onze captains of industry zoete broodjes blijven bakken met deze dictators; dat ons land hen wapens levert die in handen van IS en andere terroristen terechtkomen. Ons land moet de onmiddellijke vrijlating eisen van Ashraf Fayadh en van alle anderen die in Saoedi-Arabië voor hun overtuiging vervolgd worden.

Asiel Ashraf Fayadh

Asiel: Staan aan het eind van een rij.
Een homp brood krijgen.
Weerstaan!: Iets wat je grootvader placht te doen. Zonder te weten waarom.
De homp?: Jij.
Het geboorteland: Een kaart om in je jaszak te steken.
Geld: Papieren met de beeltenis van leiders.
De foto: Je vervanging, hangende je terugkeer.
En de terugkeer: Een mythologisch schepsel… uit de verhalen van je grootmoeder.
Einde van de eerste les.

(uit Instructions within. Eigen vertaling uit het Engels)


OPROEP
PEN-clubs, Samidoun Palestinian Prisoner Solidarity Network en Amnesty International zetten Saoedi-Arabië onder druk. Honderden Arabische intellectuelen eisen Fayadhs vrijlating, en duizenden mensen uit de hele wereld tekenden verschillende petities. We roepen de Belgische cultuurwereld op zich bij dit protest aan te sluiten. Het gaat niet alleen om deze dichter. Wij willen samen de adem vinden om te laten horen dat het woord en de gedachten vrij moeten zijn. Ook bij ons. Het is gortig dat de geplande wake van AI van donderdag 3 december voor de ambassade van Saoedi-Arabië in Brussel niet werd toegestaan. Met de ondertekenaars van deze tekst gaan we samen een alternatief initiatief opzetten.


Eerste Ondertekenaars
Robrecht Vanderbeeken, boekhandel De Groene Waterman
Lieve Franssen, Red de cultuur!
Han Soete, Solidair
Jokke Schreurs, muzikant
Tristan Faes, operazanger
Lebuïn D’Haese, beeldhouwer
Alain Platel
Inge Neefs, auteur
Raven Ruëll
Lucas Catherine, auteur
Dominique Willaert, Victoria Deluxe
Marijke Pinoy
Dirk Tuypens,
Rachida Aziz
Wouter Hillaert
Sarah Bauwer, theatermaker
Piet Maris, muzikant
Pieter-Jan De Smet, muzikant

Nieuwe ondertekenaars, mail naar robrecht.vanderbeeken@groenewaterman.be

Pen Vlaanderen
Teken de petitie hier