Braziliaans blauw - Joris Iven

(Rubriek: Uit de toevloed)

Joris Iven is dichter-vertaler of is hij integendeel vertaler-dichter? Wat er ook van zij deze man is van alle markten thuis en zeer actief. Hij duikt met de regelmaat van een fraudeschandaal in het literaire landschap op. Zijn naam klinkt als een huismerk. Zijn laatste product heet Braziliaans blauw en ik mocht er even van proeven.

In de eerste cyclus - met dezelfde titel als de bundel – serveert Iven zes gedichten die

telkens onderverdeeld zijn in vijf delen. Daarin houdt de dichter streng vast aan de geplande structuur. Er is orde en evenwicht. In de daaropvolgende cyclus met de titel Bloedrood zien we een identieke invalshoek… Daarna volgen een tiental bladzijden Aantekeningen waarin de auteur de noodzakelijke informatie over de hoofdfiguren uit de bundel aan de lezer aanbiedt. Het is broodnodig deze passages te lezen vooraleer aan de lectuur van Braziliaans blauw te beginnen. Het versterkt de boodschap die de auteur wil meegeven.

Bekentenissen van Bessie Head

aan Breyten Breytenbach

1

Je begint aan iets en je denkt : dit wordt niets.
Maar, zoals altijd, neem je je voor: ik ga door,
en je gaat ermee door tot het uit elkaar spat
in het meest zelfzekere gezicht, dat oplicht
terwijl aan tafel nog een kaart wordt gedeeld.

Jij bent ooit al je kaarten kwijtgespeeld, maar
ik ben geïmplodeerd, zoals mijn moeder deed.
Zij implodeerde in een instelling, in Fort Napier.
Ja, in Pietermaritzburg, en nog voor ik er was.

Hemel en aarde zijn één vinder, zoals je schreef.
De man naast de vogel op de rug van een paard,
die uit een celraam kijkt, dat is mijn vader niet.

Dat ben jij. Ik werd op de wereld gezet zonder
verwanten. Mijn naam draag ik wijd als een kleed.

Joris Iven brengt de confidenties van diverse artiesten, schrijvers, kunstenaars en ander aardig creatief volk. Hij verstrengelt de psyche van diverse wereldfiguren tot bekentenissen die ze in alle intimiteit menen te moeten uiten. Joris Iven gooit ze de wereld in omdat daar nood aan is. De dichter beslist en beschikt. De lezer luistert af, leert bij en snakt naar meer. Diezelfde lezer wordt gluurder. Ivens taal is koel, secuur, afgemeten, trefzeker beschrijvend en sober. Verstaanbaarheid is de kers op deze taart. Deze man schildert zijn metaforen tot mooie tableaus. Waar de broze scheidingskloof ligt tussen de historische waarheden en de losse interpretaties, die de scheppende dichter maakt, is moeilijk te bepalen, maar de gedichten kunnen verder zonder deze bezorgdheid. Het lezen van Braziliaans blauw wordt, naargelang men doorheen deze sterke bundel vordert, een luisteren naar mensen die iets te vertellen hebben, maar dat niet kunnen zonder het medium van de dichter. Deze poëzie is vrij van ballast. Aan dit boek is gewerkt. De gedichten zijn geen bevlieging van een mooi moment, geen vluggertje dat nog goed is ook. Doorheen deze verzen lopen de levenslijnen en levende littekens van mensen die beleefd en geleefd hebben. Joris Iven breit doorheen zijn nieuwste bundel: de menselijke waardigheid, de eerlijke toegeving, de aarzelende bekentenis en de moeilijkheden van het menselijk bestaan. Er zijn geen pijnlijke zwaktes in deze testamenten. Iven heeft zijn historische personages vermenselijkt. Ook hun kleine kantjes zijn de noodzakelijke kracht in deze bundel.De schoonheid van het concept is een intelligente verwerking van een zeer individuele invulling. Zo krijgen deze gedichten een grote menselijkheid. Over Braziliaans blauw is nagedacht. Aan de bundel is gekapt en geschaafd. In Braziliaans blauw treedt een verborgen wereld uit de schemer naar het daglicht van vandaag. Trefzeker vuurwerk dat ons enkel kan doen opkijken. Joris Iven vertelt vooral niet, wat we al wisten en dat wens ik alle dichters toe...

Braziliaans blauw, Joris Iven
Uitgeverij P Leuven, 2012
ISBN 978-94-91455-14-8

www.joris-iven.be

Recensie: Frank Decerf (december 2012)

Noot: Eerder werd de bundel al door bijna-naamgenoot Yves Joris besproken op deze bladzijden van Meander.